Test przetwornika Citrone TUBE DAC

Czytacie na własną odpowiedzialność, Citrone TUBE DAC to produkt niebezpieczny. Zainfekował ostatnio wielu recenzentów. Po prostu nie mogli rozstać się ze sprzętem po teście, bez lampy nie dało się już słuchać muzyki, tranzystor brzmiał maszynowo, „nieludzko”. Czytelników też to dopadło, przez Internet. Zaraza.

Postanowiłem zaryzykować, ciekawość mnie zjadła. Kawałek czasu temu trafiłem na bloga Tomasza Janiszewskiego, Citrone’a, Twórcy DACa o którym mowa. Nawet nie wiem jak to się stało, że wylądowałem na jego blogu. Sporo tam „technikaliów”, których zwyczajnie nie rozumiem, ale też kilka smaczków z życia na wsi, co jest mi bliskie i za czym tęsknię. Wrażenie robi także klimat warsztatu Citrone’a. Ujrzałem na fotkach także Sennheisery HD480, o których kawał czasu temu pisałem na blogu, bardzo ciekawe starocie, dalej je mam. Jakiś czas później masowo zaczęły się pojawiać testy Cytryny, a opisy były bardzo intrygujące.

To wszystko wywołało nieodpartą chęć posłuchania Tube DACa i udało się.

TUBE DAC na oko

To sprzęt specyficzny. Wielki kawał blachy i drewna, wykonany ręcznie. Waży ze 3 kg, stoi stabilnie na gumowych nóżkach. Boki ma z pięknego drewienka, precyzyjnie obrobionego, gładko wykończonego i polakierowanego. Korpus ma metalowy, w kolorze bordowym, również ładnie obrobiony.

Z przodu sterczą dwie lampy, nie są wpuszczone w obudowę, nie mają żadnych zabezpieczeń. Z tyłu Citrone ma garb z włącznikiem, gniazdem zasilacza i wycięte w obudowie na wylot oznaczenie modelu, przez które świecą niebieskie diody. Na dole tylnej ścianki sprzęt ma dwa wejścia – USB i koaksjalne oraz wyjście analogowe po RCA.

DAC wygląda trochę jak… ciągnik! Nie wiem czy taki był zamysł konstruktora, chociaż to by się zgadzało. Po bokach brakuje tylko kół - ewentualnie gąsienic, bo niektórzy widzą w Citronie czołg. Żarty na bok, Citrone to kawał solidnego sprzętu, a sterczące z przodu lampy wyglądają magicznie. To też najbardziej delikatny punkt konstrukcji, trzeba być ostrożnym. Lampy stojącego obok wzmacniacza Schiit Valhalla 2 wyglądają przy Citrone jak tchórze, tylko łebki wysadzają przez metalową maskownicę. U Citrone’a sterczą z godnością, dumne.

DAC Cirrus Logic CS4398, zaimplementowany w Tube DACu, przyjmuje przez USB sygnał 16 bit/48 kHz, a koaksjalnie 24bit/192 kHz. Cieszę się, że jest wyposażony w interfejs USB. Brak obsługi gęstych formatów via USB nie jest dla mnie żadną wadą.

Odsłuch

DACa podpinałem pod trzy wzmacniacze z dwójkami w nazwie. Lampowy Schiit Valhalla 2, tranzystorowy Heed Canamp II oraz O2. Było ich więcej, ale na tych postanowiłem się skupić. Jako porównanie służył mi ODAC i iBasso DX90 jako DAC. Innego lampowego źródła nie miałem, więc wyszło porównanie dwóch światów. Testowy Citrone TUBE DAC wyposażony był w lampy ECC81.

Do testów użyłem sporo słuchawek, między innymi Shure SRH1440, AKG K612 Pro, AKG K551, Grado SR60e oraz dokanałowe Etymotic ER-4S. Były to więc sprzęty studyjne i konsumenckie.

Sprzęt podłączałem przez konwerter FireStone Audio BlueKey oraz przez USB. W obu przypadkach użyłem przewodów Forza AudioWorks, tak samo Interkonektów RCA. Citrone rozpoznawany jest przez Windowsa automatycznie, nie wymaga wgrywania sterowników.

Pierwsze wrażenie po odsłuchach? Ale ten tranzystor twardy, sztywny, kanciasty, maszynowy, cyfrowy, bez duszy i życia...

Po kilku dniach z Citronem, trudno było mi wrócić do innych sprzętów. Cytrynowy przetwornik brzmi pięknie, czaruje, a jest ładnie zrównoważony, naturalny. Ma w sobie gładkość, łagodność, swobodę. Brzmi z wysoką rozdzielczością, ale żywo, dynamicznie. Zaskakuje naturalność tego brzmienia, lekkie ciepło, miękkość, ale bez rozmycia, mulenia. Jest szybko i precyzyjnie, ale łagodnie, przystępnie. Wolę techniczny opis, ale tutaj właśnie najbardziej pasuje „magiczność” brzmienia. Dźwięk ma duszę, jest przyjemnie soczysty, okrągły, płynny i jednolity. To raczej sprzęt uniwersalny, wyrównany w domenie naturalności. Nie jest to studyjna bezwzględność, analityczność, chociaż detali nie brakuje. Czysta rozrywka z odsłuchów, bardzo konkretny i czytelny charakter przetwornika. Bas jest miękki i łagodny, ale kontrolowany i swobodny jednocześnie – zero rozmycia. Średnica jest bliska i naturalna, słychać pewne ciepełko, gładkość i dużo detali. Góra nie należy do studyjnych, nie jest ostra, nie syczy, ma naturalny charakter, ale znów swobodny i otwarty – talerze perkusyjne brzmią jak trzeba, góra nie gasi też średnicy, ale jest grzeczna, łagodna w odbiorze.

Do tego dochodzi bardzo szeroka i głęboka scena, wysokości też nie brakuje. Sporo jest powietrza, brzmienie rozciągnięte jest w stereofonii, czarne w tle. Do pierwszego planu jest blisko, jest bezpośredni. Głębsze są równie czytelne, ale budowane z dystansu. Nic nie umyka, ale się nie narzuca. Bardzo przyjemny przekaz, zanurzający słuchacza w muzyce, ale nie osaczający. Scena nie jest ani wycofywana, ani wysuwana do przodu. Dobry sprzęt pod nagrania binauralne.

Po lekturze innych testów i kilku rozmowach wygląda na to, że ta gładkość, lekkie ciepło (naturalne) to zasługa lamp ECC81. Wychodzi na to, że wersja na 6N1P jest bardziej zarysowana, bliższa tranzystorowi, mocniejsza i jaśniejsza. To mogłoby być również bardzo ciekawe.

Charakter Citrone'a kojarzy mi się trochę z Matrixem X-SABRE, przez tę gładkość i łagodność, jest jednak bardziej soczysty. Music Hall dac 25.3 z lampką na wyjściu był cieplejszy, bardziej ziarnisty i średnicowy, łagodniejszy w górze, twardszy, mocniej zarysowany. Matrix Mini-I Pro brzmiał studyjnie i analitycznie, typowo Sabre'owo. Podobnie mój ODAC, który w barwie neutralny brzmiał też surowo i twardo, technicznie. NuForce DAC100 przy Citronie by mulił, byłby gęstszy i spokojniejszy. MyTek STEREO192-DSD DAC to także ostra analiza, studyjne brzmienie, byłby przy Citronie jak terminator. TUBE DAC jest bardziej muzykalny, angazujący i właśnie "magiczny". Heed Dactilus III to bardziej dociążone brzmienie, twardsze i kanciaste, mocne w skrajnych pasmach, cięższe.

Citrone TUBE DAC i wzmaki + słuchawki

Valhalla 2 dokłada Citrone’owi 4 lampy. Kto słuchał sprzętów Schiita wie czego się spodziewać po tym wzmaku. Sprzęt Schiita ma charakterystyczną matowość i surowość w dźwięku, co także słychać w nowej Valhalli. To również gładkość i dynamika, ale taka bardziej tranzystorowa. Wzmacniacz jest twardszy, neutralny w przekazie, jasny i raczej analityczny, ale bez ostrości – trochę zaprzecza to stereotypowej lampie. Dobrze zgrywa się to z Citronem, chociaż Schiit poniekąd sytuację próbuje odwrócić. Zarysowuje on brzmienie Citrone’a mocniej, jest trochę bardziej bezwzględny. Robi się też jeszcze bardziej gładko i płynnie, szeroko w scenie, ogólnie przestrzennie. Świetne połączenie. To wygładzenie i przestrzeń spodobało się wielu słuchawkom. Ostrzejsze Shure SRH1440 zabrzmiały bardzo kształtnie, mocno w górze i precyzyjnie, świetnie w średnicy. K551 to również się spodobało, słuchawki lubią lampowe wygładzenie i poskromienie góry. K612 Pro same w sobie są już gładsze i bardziej naturalne, ale tutaj pomógł charakter Schiita – wyszło ciepłe, wyważone i przestrzenne brzmienie. Grado SR60e także taki przekaz przyjęły, gładkość się przydała, muzykalność bujała. W sumie do Grado potrzeba wzmaka z jeszcze łagodniejszą wyższą średnicą, ta jest u Grado krzykliwa.

Heed Canamp II to już inny charakter. Brzmienie jest twardsze od Schiita, bardziej ziarniste w średnicy, cieplejsze, ale też mocniej zarysowane w górze, bardziej kanciaste. Heed jest zdecydowany, brzmi muzykalnie i lekko archaicznie, również naturalnie. Nie odstępuje mocno od równowagi, ale ma ten swój charakterek, retro manierę. Przekaz był bardziej żywy i nasycony, nie było problemu we współpracy z DACem. Grado SR60e zabrzmiały masywniej i gęściej, trochę łagodniej i ciemniej – trąbka już nie była tak ostra. Na AKG K551 i K612 Pro zadziałało to równie dobrze. Shurki SRH1440 zabrzmiały bardziej twardo niż na Schiitcie, ale dalej nie kłuły i były dobrze dociążone, gęstsze. Heed to ogólnie taki "dociążacz".

Z O2 była jedna niespodzianka. Charakter DACa był jak na dłoni iż zgrywał się z większością słuchawek. Analityczne Ety zabrzmiały niezwykle muzykalnie i łagodnie, czego się po nich nie spodziewałem. Jednak coś nie przypasowało AKG K551 – niektóre realizacje brzmiały zbyt mocno w wyższej średnicy, trochę szkliście, zbyt ziarnisto.

Na zakończenie

Odsłuchy były bardzo przyjemne, a przyznam że nie lubię testować DACów. Citrone TUBE DAC nie jest kwaśny, przeciwnie, słodki i soczysty, ale nie muli. Sprzęt mnie zaskoczył, rzadko mam kontakt z tego typu brzmieniem (lampą w ogóle). Podobnie było ostatnio z Matrixem X-SABRE. To tranzystor o pewnym lampowym szlifie, jak się teraz okazało. Też miał tę gładkość i studyjność jednocześnie, ale jednak nie czarował tak jak Citrone, był bardziej bezwzględny. Wydaje mi się jednak, że bardziej przypasowałaby mi wersja z lampami 6N1P. Citrone’a używałbym z przyjemnością, ale lubię bardziej neutralne brzmienie, surowe, mocniej zarysowane, a to podobno domena tych lamp.

Citrone TUBE DACa polecam. Sprzęt może zdecydowanie wciągnąć i zmienić dźwiękopogląd. Czeka mnie teraz znów przekodowanie się na te bezduszne granie…

Fatso, dzięki za podrzucenie mi Cytryny do odsłuchów!

Blog producenta: http://citrone.egocentryk.com/

Inne testy:

http://muzostajnia.wordpress.com/2014/07/26/citrone-tube-dac-test/

http://audioivoodoo.blogspot.com/2014/07/czapki-z-gow-citrone-tubedac.html

http://muzostajnia.wordpress.com/2014/08/21/na-przekor-logice-czyli-citrone-tube-dac-amp/

Perulmod – czyli tuning słuchawek

W paczce ze wzmacniaczem Lovely Cube oraz interkonektami znalazłem także kilka modeli słuchawek zmodyfikowanych przez Perula, prowadzi on serię Poprawiamy producenta i nie ma w tym krzty przesady. Detale można znaleźć na forum sklepu MP3store – to wiele konkretnych poradników, pozwalających w prosty sposób poprawić bolączki słuchawek. Mody są bardziej lub mniej drastyczne, ale z pewnością korzystne – cieszą się popularnością. Sam miałem okazję przekonać się o tym ponad rok temu, gdy posłuchałem zmodowanych przez Perula Creative Aurvana Live!, dodatkowo rekablowanych. Słuchawki brzmiały dosyć równo, szeroko i z bliższą średnicą – żadne stockowe Aurvany tego nie potrafiły.

Teraz w paczce znalazłem modowane AKG K172HD, Creative Fatal1ty HS800, Denon D1100, Superlux Evo oraz słuchawki gamingowe A4Techa HS-29. Postanowiłem pokrótce opisać najciekawsze. Najbardziej interesowały mnie AKG K172HD z „fun modem”, które opisywałem kiedyś na blogu oraz Creative Fatal1ty z „antybas modem”, o których słyszałem zaskakująco dobre opinie. Nie wszystkie znam w wersji oryginalnej.

AKG K172HD „fun mod”

Lubiłem te słuchawki, kiedyś przekonały mnie jak bardzo ważna jest średnica. Niestety ktoś w AKG olał niskie i wysokie tony, a szczególnie te pierwsze. Słuchawki brzmiały specyficznie, lekko archaicznie, gęsto z dystansem, były zawoalowane, niebezpośrednie – rozkładały brzmienie na planie odwrotnej litery V. Model K172HD nie zdobył popularności, a teraz słuchawki są już trudno dostępne. Jakiś czas temu Perul zaprezentował „fun mod” i wyglądało na to, że eliminuje on wady K172HD.

I tak jest. Pojawił się całkiem konkretny bas, midbasowy, z wykopem, chociaż spadkiem w subbasie. W efekcie bas jest duży, chociaż trochę pusty – to i tak dużo lepsze niż oryginalne „bezbasie”. Bas jest właśnie muzykalny, nieźle różnicuje fakturę, ale nie należy do tych super precyzyjnych i analitycznych.

Ogólnie słuchawki się wyrównały, średnica odchudziła, chociaż dalej jest pierwszoplanowa. Otworzyła się góra i wyższa średnica (tej jest dla mnie kapkę za dużo, trochę spłyca brzmienie). Nie ma już takiej ciemności i gęstości, jest przejrzyście z charakterem, trochę retro, z zabrudzeniem. Zdałem sobie sprawę, że większość moich słuchawek gra neutralną średnicą, chudszą i równą. Zabrakło mi ostatnio mocniejszej, wypchniętej średnicy i to robią właśnie K172HD po fun modzie. Średnie mają bardzo muzykalne i przyjemne w odbiorze, angażują, wokale robią bardzo dobre wrażenie, chociaż jest pewien dystans (ładna szerokość sceny), nie ma pełnej bezpośredniości. Słuchawki radzą sobie nieźle z pozycjonowaniem, faworyzują raczej szerokość, ale całkiem nieźle współpracują z nagraniami binauralnymi (całkiem przekonujące pozycjonowanie z przodu, ale mocniejsza szerokość niż głębia i wysokość).

Perul zrobił to lepiej niż AKG, zdecydowanie poprawił słuchawki.

Creative Fatal1ty „antybas mod”

Tutaj nie dowierzałem. Nie sądziłem, że da się zmodować jakieś tanie gamingowe słuchawki, żeby brzmiały tak, jak niektórzy mi je opisywali. Na oko rzeczywiście nie widać potencjału, ot brzydkie, plastikowe potworki. Na ucho potencjał było słychać, więc Perul wziął się za Fatal1ty. Nie znam wersji stockowej, ale podobno było kiepsko – również z ergonomią. Perul w tym przypadku wziął się również za rozginanie pałąka.

Słuchawki brzmią świetnie – przyjemnie, naturalnie, lekko basowo-średnicowo z bardzo dobrą górą. Nie twierdzę, że to wszechkiller i wyjątkowa jakość, ale biorąc pod uwagę cenę, można wyciągnąć z nich bardzo dużo. Słuchawki są ciepłe, mają akcent w midbasie, mocne, bliskie i szczegółowe średnie. Góra jest łagodna, jest jej trochę mniej niż basu, ale jest bardzo dobra jakościowo – odpowiednio i czysto wybrzmiewa, nie zlewa się, nie syczy, jest wierna - to chyba element, który najbardziej zaskakuje w brzmieniu Fatal1ty. Bas jest muzykalny, ale nieźle różnicuje brzmienie, faktury instrumentów. Ma dobre wypełnienie, nasycony i kontrolowany charakter – jest bardzo przyjemny w odbiorze, ma dobrą dynamikę i jest uniwersalny (subbas też sobie radzi). Słuchało mi się ich świetnie w jazzie i elektronice, chociaż wolałem w tym pierwszym (ładne dęciaki i kontrabas, uderzenie werbla bez kartonu).

Słuchawki robią też dobre wrażenie przestrzenią, scena jest całkiem szeroka, jest swobodna, nieźle napowietrzona, z dobrą separacją instrumentów – przypomina mi trochę prezentację HD600, również w szerokości, mniej w głębi. AKG K172HD trochę lepiej przekazywały pozycjonowanie przód-tył, tutaj front jest na linii twarzy, słychać wycofanie sceny w okolice ramion. Za to słuchawki świetnie radzą sobie z pozycjonowaniem wysokości – binauralne sample góra-dół odtwarzają zaskakująco precyzyjnie.

Bardzo dobre słuchawki, chyba flagowa robota Perula.

Superlux HD681 EVO „antybas mod”

Słuchawki w wersji oryginalnej nie spodobały mi się, były za ciemne, za ciepłe, zbyt przykryte, miały za dużo rozlewającego się basu. Perul zmodyfikował Evo konkretnie, do tego wymienił wewnętrzne okablowanie oraz wstawił w nie gniazdo mini-jack zamiast tego sterczącego wtyku 3,5 mm.

Mod poskromił te słuchawki, otworzył górę, poprawił kontrolę basu, odseparował brzmienie. Bas jest miły, lekko ciepły, ma midbasowy charakterek, jest przyjemnie podkreślony, „większy”. Góra się otworzyła, jest ostrzejsza – szybka, krótka i cykająca, czysta i przejrzysta. Dla mnie trochę za krótka, za słabo rozciągnięta. Średnica jest bliska, mniej gęsta i zgaszona. Słuchawki nie tworzą dużej sceny, ale jest pewien dystans, niezła szerokość. To nie moje brzmienie, ale jakościowo jest dobrze – z pewnością lepiej niż w oryginale, słuchawki są mniej zbite i bardziej czytelne, przejrzyste, uniwersalne.

Denon D1100 „antybas mod”

Ogólnie nie zgrywam się z brzmieniem (i cenami) słuchawek Denona. Modowane D1100 również nie są dla mnie. Nie słyszałem wersji standardowej, ta jest podobno bardzo basowa i kiepska jakościowo w niskich tonach. Ładnie prezentują się nauszniki (wyglądają jak z HM5), ale konstrukcja słuchawek jest jednak delikatna.

Słuchawki brzmią na planie litery V, są jasne, średnie są wycofane – w efekcie jest przejrzyście, z pewnym wyostrzeniem. To takie zdrowe V, wyważone, bez falowania. Góra wybrzmiewa czysto i szybko, przejrzyście, ale trochę cyfrowo. Basu nie ma dużo, słuchawki są w niskich tonach wyrównane, kontrolowane i zwarte. Podejrzewam, że wersja stockowa pluła dołem na prawo i lewo, więc tutaj osiągnięto spory sukces, ale słuchawki zyskały chyba bardziej analityczny, przestrzenny i powściągliwy charakter.

Słuchawki robią też dobre wrażenie sceną, brzmią z pewnego dystansu, szeroko z dobrym napowietrzeniem i separacją (większa niż w AKG K551). Są najpewniej lepsze niż Creative Aurana Live, lepiej kontrolują bas, nie mają takich wahań w średnicy. Jednak gdybym miał okazję porównać modowane D1100 do modowanych Creative Aurvana Live!, to wybrałbym modowane Aurvany. D1100 Perula miały też pewne problemy z balansem basu.

Na koniec

W paczce były jeszcze tanie słuchawki produkcji A4Tech HS-29, także gamingowe – brzmiały w stylu Audio-Technica M50, również V o mocniejszym basie, szybka i wyraźna góra. Zrobiły na mnie dobre wrażenie, ale niestety nie miałem na odsłuchy dużo czasu, a te też miały pewien problem z balansem. To jednak sprzęt za 30 zł – a mogą brzmieć na niezłym poziomie. Poradników jest oczywiście dużo więcej, Perul znalazł sposób na tuning wielu popularnych modeli. Podoba mi się jego robota, mimo że sam wolę raczej wymieniać słuchawki, niż w nich grzebać – tutaj staram się ufać producentom. Chociaż żałowałem sprzedaży K172HD, po tym jak do Sieci trafił poradnik modu Perula, który, jak się okazuje, rekompensuje braki słuchawek. Są jednak słuchawki, które nie popisują się brzmieniem, wtedy mody tego typu, przemyślane i poparte wielokrotnymi eksperymentami, mogą uratować uszy i często portfel. Takie Fatality mogą śmiało robić za poważne słuchawki.

Linki do poradników:

• AKG K172HD: http://forum.mp3store.pl/topic/96985-akg-k172hd-fun-mod/
• Creative Fatal1ty HS800: http://forum.mp3store.pl/topic/112922-creative-fatal1ty-antybas-mod/?hl=creative
• Superlux HD681 Evo: http://forum.mp3store.pl/topic/117422-superlux-hd681-evo-antybas-mod/?hl=evo
• Denon D1100: http://forum.mp3store.pl/topic/106431-denon-d1100-antybas-mod/

Odsłuchy modowanego wzmacniacza Lovely Cube (Silver Pearl) wraz z przewodami Perula

Lovely Cube (prawda, że miła nazwa?) to chiński klon Black Cube Linear Lemanna, podobno dosyć wierna kopia, ale dużo tańsza. Sęk w tym, że klony tego typu są często modyfikowane lub nawet składane od zera, wszystko po to żeby udoskonalić układ, na bazie którego powstało sporo innych wzmaków. Na rynku krąży więc dużo wzmacniaczy LC o różnym brzmieniu, jakości elementów, stąd LC nie równa się LC.

Egzemplarz o którym mowa jest własnością Perula, forumowicza mp3store, który specjalizuje się w modyfikacji słuchawek, rekablingu i produkcji interkonektów. Jego wzmacniacz to solidnie zmodyfikowana wersja, a właściwie złożona od początku przez (i zgodnie z sugestiami) kilku specjalistów. Ten Lovely Cube, zwany Silver Pearlem, był już u mnie ponad półtora roku temu. To był mroźny styczeń (chyba), kurier zjawił się dopiero około 19:00, ale wzmacniacz mrozu nie przetrwał – pękła płytka potencjometru, więc obszedłem się smakiem. Tym razem się udało, a słyszałem o tym wzmacniaczu sporo ciekawych rzeczy. Teraz przy okazji w paczce znalazłem interkonekty 2xRCA-2xRCA oraz 2xRCA-minijack wykonane przez Perula oraz pakiet zmodowanych słuchawek, o których będzie mowa w oddzielnym tekście.

Lovely Cube na oko

Pełna lista zastosowanych komponentów dostępna jest tutaj: http://pokazywarka.pl/lc2/

Wzmacniacz zamknięty jest w solidnej metalowej obudowie, jest rozszerzony i dosyć długi, ale za to niski. Nie powinien sprawić problemu nawet na mniejszych biurkach. Panele przedni i tylny są prawie lustrzane, obudowa jaśniejsza matowa. Pokrętło ma konkretne żłobienia, jest lekko szorstkie i stawia konkretny opór. Na froncie widać dwa gniazda słuchawkowe (jedno odcina preamp) oraz diodę zasilania. Z tyłu jest wejście i wyjście po 2xRCA, gniazda zasilania oraz włącznik umieszczony blisko górnej krawędzi, pośrodku – więc łatwo na niego trafić. Pod spodem są suwaki, dzięki którym można ustawić poziom wzmocnienia.

Wzmak wygląda surowo-metalowo, wykonany jest świetnie, ale nie jest tak zimny i ostry jak te od Bursona. Nie rzuca się w oczy, pozostaje właściwie neutralny podczas odsłuchów. Nie czaruje wyglądem, ani nie straszy, co można powiedzieć o niektórych klonach w obudowach z tworzyw sztucznych.

Lovely Cube na ucho

Wzmacniacz trafił na biurko obok Heeda Canampa II, Bursona Conductora SL, NuForce’a HA200 oraz O2. Wzmacniacze karmione były sygnałem z ODACa, X1 projektu Nostromo oraz odtwarzaczami iBasso DX90 i Astell&Kern AK240 w trybie DAC USB. DX90 obsługiwany był przez FW 2.1.0 oraz później wersję zmodowaną przez Lurkera0 i Rockboxa.

Pod wzmacniacze podpinałem sporo słuchawek, ale skupiłem się na kilku. Były to AKG Q701 (+ OCC 7N Audeos), K612 Pro, K551, Focale Spirit Professional oraz oczywiście Etymotic ER-4S. Poszczególne elementy spinałem przewodami Forza AudioWorks Copper Series oraz tymi produkcji Perula.

Najłatwiej przekazać charakter tego LC tym, którzy znają O2. Jest podobnie, ale inaczej… i w sumie lepiej. Wzmacniacz to również wyrównany przekaz, bardzo uniwersalny, wyciągający charakter DACa, prezentujący charakter słuchawek. W porównaniu do O2 słychać jednak pewne zmiany, wynikają z charakteru lub mocy. Lovely Cube również określiłbym jako neutralnego, tzn. nie jest to wzmacniacz ciepły, zimy, ani ciemny lub jasny. Jest jednak gładszy niż O2, bardziej przestrzenny i, co najważniejsze, mocniej dociążony. O2 jest chudszy, bardziej surowy, szorstki. LC obfitszy, pełniejszy, ale również bardzo szczegółowy i swobodny. Bardzo przypasowało to większości słuchawek, które pod zestaw podłączyłem – szczególnie AKG. Q701 się dociążyły i wypełniły w niskich tonach, nie tracąc charakteru pozostałych pasm. K551 również dostały masy, której na O2 im brakuje. K612 Pro nie zaszkodziło dołożenie obciążenia – mają dołu więcej niż Q701, ale dalej nie są basowe. Etymotic również się na większą dawkę basu uśmiechnęły. Nie brzmi to jak podbicie basu, wypchnięcie midbasu, mocniejsze zejście. Bas wydaje się być mocniejszy, bardziej zwarty, kształtny i bezpośredni. Na O2 gdzieś się oddala. LC Perula to gratka dla fanów wzmacniaczy, które mało ingerują w brzmienie, nie degradują jakości i wyciągają charakter źródła. W taki sposób łatwo można dobrać słuchawki pod zestaw i odwrotnie. Wzmak brzmi swobodnie, ale z kontrolą, klasowo, precyzyjnie, czysto i z wysoką rozdzielczością. Nie ma co się bać o degradację sygnału.

Nie przypasowało to do końca jedynie Focalom Professional – te potrzebują trochę więcej „miłości” w górze pasma, więc trzeba było dobrać inne źródło, by zabrzmiały precyzyjnie, kształtnie i zwarcie w dole, nie tracąc rozdzielczości i monitorowej szczegółowości. Po pojawieniu się Rockboxa na DX90 grajek spełnił to zadanie. Kolejnym asem w rękawie były przewody Perula, o czym za moment.

Od razu zacząłem zastanawiać się czy to dociążenie to nie jest kwestia większej mocy, co byłoby logiczne, że LC po prostu wysterowuje te słuchawki. Po porównaniach LC z Bursonem Condutor SL, okazało się, że jest także lżejszy niż LC, chudszy, bardziej punktowy. Burson zabrzmiał w basie w stylu O2, ale dużo czyściej z otwartą na wszystkie strony sceną, bardziej gładko i słodko, ale także z ostrzejsza prezentacją góry (i tak łagodnej jak na Bursona) – zarówno od O2, jak i LC. AKG brzmiały znów skromniej w basie, a Burson to 2 W na kanał. Wydał się bardziej rozdzielczy, bardziej napowietrzony, z większym dystansem, mocniejszą separacją, wyjątkową przejrzystością. Chociaż był także posłodzony w porównaniu do LC, a w dużej mierze były to różnice charakteru.

Okazało się także, że LC jest masywniejszy niż Heed Canamp II – ten w porównaniu do LC ma jakby spadek w subbasie i dół bardziej midbasowy – lekko ocieplony. Jest też bardziej nasycony, brzmi mniej gładko, rysuje brzmienie mocniej, bardziej zaznacza poszczególne pasma, mimo że jest w sumie złagodzony w porównaniu do O2 lub Bursona. Brzmi nieznacznie szerzej niż LC, właściwie przedstawia trochę dalej pierwszy plan, faworyzuje lekko stereofonię. Ma też w brzmieniu coś archaicznego, nie jest tak „hi-fi” jak Lovely Cube, a bardziej retro.

NuForce HA200 to odwrotna sytuacja – tutaj mocniej prezentowana jest góra pasma, wzmacniacz jest ostrzejszy i jaśniejszy, szybki i lżejszy. Kreuje też inną scenę niż pozostałe wzmaki, ale on doczeka się oddzielnego testu na www.zakupek.pl. Zapowiada się bardzo ciekawie.

Nie każde źródło pasowało tak samo dobrze. Cieplejszy X1 nie przypasował K612 Pro oraz Focalom, ODAC o mocniejszej górze spisał się lepiej, AK240 zaprezentował przestrzenne brzmienie, ale za łagodne dla niektórych słuchawek. Najlepiej sprawdził się DX90, który jako DAC po wyjściu zmodowanego FW Lurkera0 oraz Rockboxa brzmi ze studyjną precyzją, wręcz krystalicznie, rozdzielczo z mocną separacją kanałów, dużą ilością detali i świetną stereofonią. Nie mogłem oderwać się od Etymoticów, Focali i K551 w połączeniu z Lovely Cube.

Na początku odsłuchów przypomniał mi się Fat Cube Linear, który w najnowszej wersji pokazał inny charakter od LC, chociaż było słychać ten wspólny „liniowy” trzon. FCL był gładszy, bardziej słodki i miękki, łagodniejszy, kapkę cieplejszy i jakby bardziej bezpośredni, bardziej „charakterny”. Przy nim LC wydałby się zapewne trochę bezduszny, twardszy, bardziej bezwzględny.

Wzmacniacz Lovely Cube bardzo mi się spodobał, chętnie używałbym go na co dzień, chociaż na początku wydawał mi się trochę za bardzo dociążony. Jednak zdarzało się, że brakowało mi dociążenia w O2 oraz gładkości, a wiem że wielu również na to narzekało, więc szybko się przestawiłem. LC modyfikowany w ten sposób to dobry kierunek, szczególnie dla bardziej wymagających słuchawek, gdy jest zapotrzebowanie na większą przestrzeń, pełniejsze i bardziej kształtne brzmienie. Dobrze jednak nakarmić tego LC przetwornikiem w stylu Sabre, ale to kwestia preferencji.

Ciekawe jak brzmią inne LC. Często słyszałem o tych ostrzejszych i jaśniejszych, co jednak nie dotyczy perulowego LC. Zastanawia mnie jak mocne są odstępstwa w obrębie tego układu.

Interkonekty

Perulowe przewody to krótkie interkonekty oparte o posrebrzaną miedź wysokiej czystości. Ten na RCA to wtyki Amphenola oraz materiałowy czarny oplot, drugi to wtyki Vitalco oraz mini-jack Amphenola – przewód w bardzo ładnym metalowym oplocie w kolorze srebrnym. Wykonane są bardzo solidnie i estetycznie. Przewody są dosyć giętkie, wręcz kształtowalne – da się łatwo wygodnie poprowadzić przewód łącząc ze sobą urządzenia.

Kto miał okazję używać posrebrzanych lub srebrnych interkonektów ten wie, że różnice brzmieniowe są większe niż przy porównywaniu przewodów miedzianych. Tutaj raczej nawet niewprawione ucho usłyszy, że zazwyczaj następuje pewne odchudzenie przekazu, wykrystalizowanie sopranu, pewne wyostrzenie i ochłodzenie brzmienia. Dźwięk wydaje się być szybszy, krótszy, precyzyjny i często staje się analityczny. Jest efekt pewnej świeżości, a po porównaniu do miedzianych przewodów ich brzmienie wydaje się być gładsze, cieplejsze i mniej rozbudowane w sopranie. Przy posrebrzanej miedzi często jednak może brakować niskich rejestrów, te mogą się uszczuplić.

Na początku nie byłem pewien czy interkonekty Perula to posrebrzana miedź. Z górą się zgadzało, pojawiła się ta świeżość, szybkość i przejrzystość – krystaliczność. Jednak nie ubyło basu, nie odchudził się, co mi często przeszkadzało w innych posrebrzanych przewodach. W efekcie bas był głęboki, a reszta przekazu przejrzysta, ale nie chłodna – okazało się, ze takie było założenie konstrukcyjne. Moje Interkonekty OCC 7N nadawały brzmieniu pewną gładkość, wydały się lekko ocieplać i osładzać przekaz w porównaniu do posrebrzanej miedzi Perula.

Posrebrzane przewody sprawdziły się świetnie z Lovely Cube – wydały się wręcz stworzone pod ten wzmacniacz i dzięki nim tam gdzie podczas testu mogło góry brakować (AKG K612 Pro oraz Focal Spirit Professional) równowaga została przywrócona. Nie było problemu z O2, Heedem Canampem i Bursonem, ale ze wzmacniaczami typu NuForce’a HA200 raczej się nie sprawdzą, chyba że do ciemniejszych i ciepłych słuchawek. HA200 sam w sobie ma brzmienie posrebrzane.

Podsumowanie

Wzmacniacz zrobił na mnie bardzo dobre wrażenie, to konstrukcja, która wypada świetnie przy droższych sprzętach. Do tego brzmi tak jak lubię. To w sumie O2 na sterydach. Teraz wypadałoby sprawdzić The Wire, który wydaje się rozwijać podobną filozofię brzmieniową. W sumie bardziej podoba mi się charakter Lovely Cube niż Bursona Conductora SL, ale w LC trochę brakuje jednak tej sceny, pełnego otwarcia na wszystkie strony.

Posrebrzanych interkonektów już mi brakuje – przydałyby mi się pomiędzy DX90 a Heedem dla AKG K612 Pro i K551. W kwestii fetyszyzmu kabelkowego dodam, że bardzo podobają mi się wtyki Amphenola… Ten 3,5 mm był świetny, chociaż wolę bardziej ViaBlue. Zaskakujące, że tak mały element, może mieć takie znaczenie w samym użytku, podczas wpinania i wypinania. Daje odczucie solidności i pewności, Neutriki i Reany to jednak nie ten poziom. Taki detal jak jakość wtyku lub pokrętła tylko upewnia, że w brzmieniu mają znaczenie także oczy.

Krótko: wzmak i przewody = klasa.

Perul, dzięki za podesłanie sprzętu do odsłuchów!

Odsłuchy iModa 5G

Wstyd, co nie? Ale lepiej późno niż wcale.

iMod chodził za mną przy każdym teście odtwarzaczy, słuchawek przenośnych, wzmacniaczy mobilnych. To jeden z najpopularniejszych grajków, byłby więc sensownym odniesieniem, ale go nie było... Nadarzyła się okazja by nadrobić zaległości, chociaż byłem już blisko zakupu iModa właśnie na potrzeby testów.

Odtwarzacze FiiO i iBasso zmieniły trochę rozkład sił w tym sektorze. Ciekaw byłem czy chodzi o bardziej praktyczne gabaryty nowszych odtwarzaczy (w końcu iMod to wymóg kanapki ze wzmacniaczem), więcej możliwości, czy też o skok jakościowy brzmienia, czy tych wszystkich kwestii. Zastanawiałem się czy iMod umiera, czy jednak ma się dobrze.

Z zewnątrz

Zrockboxowanego iModa otrzymałem od shakura1996 na potrzeby testu. To grajek w czarnej wersji kolorystycznej, z dyskiem. Sprzęt Apple nie jest mi w ogóle bliski, nie zgrywam się z ideologią producenta (a Zune’a miałem…), ale od strony wizualnej Video prezentuje się bardzo ciekawie, mimo że swoją premierę miał 9 lub 10 lat temu. Dalej wrażenie robi minimalizm i prostota, jak i niezłe wymiary, chociaż do lekkich nie należy.

Czym jest w ogóle iMod 5G lub 5,5G? To zmodyfikowany iPod Classic piątej generacji, a dokładniej wyjście liniowe z Wolfsona WM8758. Dostrzeżono jego potencjał, konieczne było ominięcie sekcji analogowej oraz wymiana kondensatorów. Te mogą trafić także do LODa, czyli Line Out Docka, interkonektu-adaptera, który z iPodowego wtyku wychodzi na jacka 3,5 mm. LOD, którego otrzymałem do testu wykonany został przez Kuropa na podstawie LODa produkcji FiiO. Wykorzystany został wtyk, przewód wymieniony na posrebrzaną miedź, a kabelek zakończony jest prostym wtykiem Rean 3,5 mm. W ramach modyfikacji można także wymienić wbudowany dysk twardy na kartę pamięci. Nie tylko Video można zmodować, dotyczy to iPodów z Wolfsonami na pokładzie.

Skoro stuningowany jest line out odtwarzacza, to konieczne jest użycie wzmacniacza przenośnego. Wiadomo, że tutaj jakościowo i gabarytowo jest różnie, więc taka kanapka, by satysfakcjonowała brzmieniowo, może osiągać już dużo większe rozmiary. Pod ręką miałem kilka wzmacniaczy – O2, Leckerton UHA760, Vorzüge VorzAMP oraz wzmacniacz Shakura1996, wykonany przez użytkownika ace99. Ten pierwszy to dla mnie raczej stacjonarna konstrukcja, mimo możliwości zastosowania zasilania z akumulatorów. Ten drugi to dzieło producenta z Texasu, który podziela filozofię twórcy O2. Vorzüge to niemiecki wzmacniacz, enigmatyczny konstrukcyjnie, ale o wysokiej jakości brzmienia, choć wcale nie mocno odbiegającym od neutralności. Ostatni to wzmacniacz wykonany na zamówienie, a shakur1996 potrzebował wzmacniacza o neutralnym charakterze.

W praktyce

Początkowo trudno było mi się przedstawić, po przejściu z FiiO, iBasso, AK na iModa, chociaż podobnie miałem z Zunem 1G. Całe szczęście, że jest Rockbox. Nie będę się w tym temacie rozdrabniał, iMod to w końcu banalna obsługa – wielofunkcyjny clickweel, kilka przycisków i suwak blokady. Jednak już kiedyś przy pierwszym kontakcie z niemodowanym Video lub Classic 6G, brakowało mi oddzielnej regulacji głośności, clickweel również nie do końca mi pasował, ale to kwestia przyzwyczajenia.

Mało jest zgrabnych wzmacniaczy o dobrej jakości brzmienia, które poprawiałyby mobilność iModowej kanapki. Najchętniej łączyłbym grajka z JDLabs C5, pewnie świetnie sprawdziłby się iBasso T5, a chętnie sprawdziłbym jak jest z Leckertonem UHA4 oraz SMSLem SAP4 – oba mają chudziutkie obudowy. Vorzüge jest jednak grubszy i trochę szerszy, Leckerton jeszcze grubszy i szerszy. Wzmacniacz Ace99 ma prawie wymiary O2, jest trochę zgrabniejszy. Wiadomo, że sprzęt do joggingu to nie będzie i w tej kwestii wygra raczej Clip+ lub Zip. Noszenie takich kanapek w czasach muzyki ze smartfona i pchełek z zestawu odebrane byłoby pewnie jako ekscentryzm, ale wiadomo że niektóre sprawy warte są poświęceń.

Na ucho

Do wymienionych wcześniej wzmacniaczy podłączałem AKG K551, Focale Spirit Professional, Etymotic ER-4S. Pod ręką miałem akurat dużo więcej słuchawek, ale czas mnie gonił, więc postanowiłem skupić się na tych trzech modelach. Kanapki porównałem bezpośrednio z iBasso DX90 (FW 2.1.0 i 2.0.0) oraz AK240 (FW 1.15). Z iModa dźwięk transportował LOD Kuropa, z DX90 do wzmacniaczy Interkonekty Forzy z serii Copper, chociaż skupiłem się na DX90 solo. Ważnym odniesieniem był także zestaw składający się z ODACa i O2.

Dużo słyszałem o iModzie, dla niektórych był neutralny, inni określali go jako jasnego. Po przesłuchaniu wielu konfiguracji, skłaniam się do opcji pierwszej i bardzo mi się jego charakter podoba. Nie jest to jednak neutralność w stylu ODACa z O2 – te są surowe, mocniej zarysowane, bardzo wyraziste, aż twarde i lekko szorstkie w średnicy. Zestaw z ODACem jest trochę jaśniejszy od iModa z O2, trochę szerszy i bardziej analityczny, ale jest podobnie. iMod jest jednak gładszy w basie, średnicy, sopranie, bardziej płynny, mniej kanciasty, nie jest twardy i szorstki – jest po prostu przyjemniejszy w odbiorze. Wydawał się jednak też delikatnie rozmyty przy ODACu i O2, bardziej płynny. ODAC i O2 brzmiał bardziej krystalicznie. Mam wrażenie, że to znowu rozbieżności brzmienia szkoły Wolfsona z Sabre. Oba zestawy tworzą podobną scenę – dobrze równoważą wszystkie składniki, ODAC i O2 mają ją trochę większą.

Od lewej: Vorzuge, wzmacniacz Ace'a99, Leckerton UHA760

Porównanie z DX90 na sofcie 2.1.0 wypada trochę inaczej. DX90 jest lekko cieplejszy, mocniej zarysowany w brzmieniu, bardziej naturalny, ma mocniej zwarty i zbity bas, jest szybszy. Średnica jest wyraźniejsza i podkreślona w stosunku do iModa z O2 lub Leckertonem. iBasso jest pełniejszy, masywniejszy, bardziej nasycony, ale i łagodniejszy w charakterze, mimo mocniej rysowanej góry. DX90 ma też szerszą scenę. iMod jest przy nim chudszy i chłodniejszy, bardziej zwarty w ekspozycji instrumentów. Jak jest jakościowo? Lepiej po stronie DX90, ale niedużo. Brzmienie DXa ma mocniejszą separację kanałów, instrumentów, więcej powietrza, bardziej zróżnicowaną fakturę dźwięku, czarniejsze tło. Gra bardziej audiofilsko, z kolorami, chociaż tutaj sporo zależy od wzmacniaczy i zastosowanie Vorzuge’a daje w efekcie bardziej charakterne połączenia. Powiedziałbym, że DX90 ma jednak wyższą rozdzielczość, przy nim sopran i bas iModa trochę się zaokrąglają, nie są tak zróżnicowane. Góra iModa jest trochę mniej selektywna. Nie zawsze różnice są jednak tak samo wyraźne, a to właściwie detale i iMod nie ma się absolutnie czego wstydzić.

Odnośnie wzmacniaczy – Leckerton UHA760 to bardzo zdyscyplinowany sprzęt, równy, wzorowo kontrolowany, szczegółowy – właściwie neutralny, ale często zdarza mu się zawężać scenę, syntezuje w pewnym stopniu oba kanały, zapełnia balans. Połączenie z iModem nie sprawdzi się dla fanów dużej przestrzeni i szerokości, ale spodoba się gustującym w bezpośrednim i analitycznym brzmieniu. Vorzüge ma charakterek, ale to też smaczki – jest bardziej zaakcentowany w średnicy, lekko ziarnisty, minimalnie cieplejszy od UHA760, gra szeroko. Ma zwarty i zadziorny bas, oddala od siebie kanały, ma taki rasowy i naturalny styl, nie ma tutaj sterylności, jest w nim coś archaicznego. O2 brzmi szerzej od Leckertona, jest mniej zdyscyplinowany, bardziej surowy w średnicy, obojętny. Ciekawie wypadł wzmacniacz Ace99 – przy Leckertonie i O2 jest lekko ciepły, bardziej dociążony w basie, nasycony, masywny i gęstszy. Ma gładkie, płynne brzmienie, jest nieźle zrównoważony. Wszystkie wzmacniacze przy nim były bardziej chropowate, zadziorne, ale także bardziej szczegółowe. Wzmacniacz ace99 był jednak przyjemniejszy w odbiorze, bardziej zaokrąglony, bezpośredni z dobrą szerokością sceny. Leckerton i O2 są przy nim lżejsze, bardziej punktowe w basie, płytsze, mniej nasycone (surowe).

Wszystkie słuchawki sprawdzały się świetnie w większości połączeń, zarówno iMod ze wzmacniaczami, jak i DX90, mają charaktery uniwersalne. Dla mnie Focale dostały na wzmaku ace99 trochę za dużego dołu, je lubię lekko rozjaśniać, bo bas mają z wykopem, a górę łagodną. Etymotic ER-4S brzmiały na iModzie ze wzmakami bardzo precyzyjnie, ale gładko, delikatnie w górze. ODAC z O2 w porównaniu do iModa z O2 był z ER-4S już mniej przystępny, ostrzejszy, twardszy i szorstki w wyższej średnicy – to było bardziej bezwzględne i na dłuższą metę męczące połączenie. DX90 również okiełznuje Ety, nie brzmią tak studyjnie, a bardziej muzykalnie.

Jak wypadł AK240? Bardziej pasuje mi charakter DX90 i iModa, ale flagowiec AK wygrywa jakościowo. To znów nie kosmosy, ale zmiany są już wyraźniejsze niż w porównaniu z DX90, akacz ma też inny styl –podkreślony midbas, cieplejszy, słuchawki brzmią na nim szeroko, z mocną separacją kanałów, dużą ilością powietrza, czarnym tłem. AK angażuje i bardzo różnicuje faktury instrumentów, barwy, ale potrafi zaskoczyć i czasami słuchawki dziwnie na niego reagują, nie zgrywają się. Wymaga odpowiednio dobranego połączenia – dociążył Ety, wypełnił K551, ale Focale już przymulił i przyciemnił.

Nie miałem bezpośredniego porównania do pierwszego lub drugiego AK120. Ten ma też trochę inny charakter, jest bardziej zdyscyplinowany w basie i sopranie, bardziej precyzyjny i też naturalny, jego średnica była dla mnie lekko ciepła. Po włączeniu PRO EQ miał charakter podobny do iModa, ale mocniej zarysowany, szerszą, bardziej napowietrzoną scenę, mocniej separuje oba kanały. iMod wydaje się bardziej równoważyć szerokość, wysokość i głębię, jest bardziej neutralny, trochę jaśniejszy i chłodniejszy od AK120.

Niedawno na DX90 pojawiły się dwa świetne softy (i to w jednym): mod lurkera0 oraz Rockbox. Nie miałem bezpośredniego porównania, ale tutaj DX90 już zwiększa dystans w stosunku do iModa i to znacznie. Na RB zdecydowanie powiększyła się scena, a grajek wreszcie wyrównał – jest neutralny i analityczny, mocno zarysowany i precyzyjny. Zniknęło ciepełko, gładkość, zrobiło się bardziej bezwzględnie i bardzo szczegółowo. Również lekko surowo w stylu Sabre.

Na zakończenie

iMod to zacny grajek, nadal nie ma się czego wstydzić przy dużo droższych konstrukcjach i bardzo mi się podoba. Z drugiej strony, wcale nie jest taki tani. To wydatek do ok. 450 zł z wymienionym dyskiem, kondensatorami w środku. Do tego doliczyć trzeba także wzmacniacz – tutaj można wydać od 300 do kilku tysięcy złotych. W teście brały udział te tańsze i powyżej 1200 zł. Jak się to doda, to wychodzi iBasso DX90, który ma jednak więcej możliwości i jest zgrabniejszy. iMod to właściwie jedynie Line Out. DX90 to odtwarzacz, świetny Line Out, dotykowy wyświetlacz, opcja DACa USB i wyjście cyfrowe, czytnik kart microSD i jest tylko nieznacznie większy od iModa bez wzmacniacza. Dodatkowo ma już Rockboxa z dual boot (drugim systemem jest mod lurkera0), więc funkcjonalnie zdecydowanie wygrywa. Nie jest idealny w obsłudze, ma swoje bolączki, ale jednak zamiast dobrego wzmaka i iModa w full opcji wziąłbym DX90.

Da się jednak złożyć zestaw z iModem wielokrotnie tańszy od nowych grajków, szczególnie jak się porówna go z ofertą Astell&Kern. Połączenia z iBasso T5, Leckertonem UHA4, JDSLabs C5 lub SMSLem Sap4, mogą okazać się świetne (iMod to uniwersalna podstawa), a koszty w najtańszej opcji zamkną się wtedy poniżej 600 zł. Jeśli ważna jest tylko dobra jakość brzmienia i niepotrzebne dodatkowe opcje, to iMod jest nadal świetnym wyborem, a różnice jakościowe w porównaniu do większych grajków mogą okazać się nieproporcjonalne do różnicy w cenie. Chyba sam się w iModa wyposażę, żeby mieć następny miarodajny sprzęt do testów. To również sporo możliwości modyfikacji - odpowiednie dobranie LODa i wzmacniacza do słuchawek może dać świetne efekty.

Serdeczne podziękowania shakurowi1996 za wypożyczenie iModa z LODem kuropa i wzmacniacza Ace'a99. Miło mi się słuchało :) 

Teścik DACa Stoner Acoustics UD110 v2, czyli co potrafi minimalistyczne maleństwo

Użytkownik forum Mp3store jd1210 podesłał mi do sprawdzenia ciekawego DACa pod USB, a właściwie daczka (daczeczka?). Maleństwo to UD110v2 produkcji Stoner Acoustics z Malezji.

Jak nazwa wskazuje to kolejna wersja przetwornika, a zaczęło się od wersji na Sabre ES9023. Dwie ostatnie posiadają przetwornik Texas Instruments PCM5102A. Te są jeszcze mniejsze niż pierwowzór na Sabre.

Co w UD110v2 specjalnego oprócz formy nagiego pendrive’a? Z pewnością cena. Całkowity koszt UD110v2 wraz z wysyłką to tylko 190 zł. Jest to więc doskonała konkurencja lub alternatywa dla HiFimeDIY aka UAE23, którego miałem okazję przetestować w ramach forumowej inicjatywy MrBrainwasha. Testowałem także dużo droższe konstrukcje podobnego typu, takie jak Resonessence Labs Herus, Hegel Super, M2Tech HiFace DAC lub ODAC (którego używam na co dzień) – część z nich ma wbudowane wzmacniacze, w przeciwieństwie do UD110v2. Byłem ciekaw co potrafi UD110v2, wychwalany za granicą.

Konstrukcja

DAC prezentuje się kontrowersyjnie i jednocześnie bardzo ciekawie – to tylko wtyczka USB i wyjście 3,5 mm. Całość nie ma obudowy, konstrukcja mierzy niewiele ponad dwukrotną długość samego wtyku USB, jest pokryta koszulką termokurczliwą z nieprecyzyjnie wyciętymi otworami. Na wtyk USB nałożona jest przezroczysta plastikowa zaślepka. Poprzednie wersje miały izolację w kolorze czarnym lub żółtym, UD110v2 dostał przezroczystą. Można sobie podejrzeć wszystkie elementy na niewielkiej zielonej płytce.

Wtyk umieszczony został inaczej niż zazwyczaj w konstrukcjach tego typu – gniazdo znajduje się na jednym z boków, a nie od szczytu.

W praktyce

Standardowo – urządzenia tego typu nie są idealnymi rozwiązaniami w kwestii ergonomii, trzeba być ostrożnym żeby nie wyrwać gniazda 3,5 mm i nie połamać samego urządzenia, gdy sterczy wpięte w port USB. Warto byłoby zainwestować w dobrej jakości przedłużkę USB, które są zazwyczaj wyklęte u audiofilów. No chyba, że DAC ląduje na tył jednostki centralnej peceta – wtedy należy jedynie uważać by przesadnie nie naciągać go kablem.

Umieszczenie wtyku po boku ma dobre i złe strony. Nie sterczy tak bardzo, mniej obciąża port USB, no i oczywiście trudniej go przypadkowo złamać. Z drugiej strony komputery z pionowo umieszczonymi USB, tak jak w moim laptopie, powodują że gniazdo znajduje się u góry, co jeszcze bardziej zwiększa ryzyko zahaczenia ręką – wtedy warto zastosować interkonekt z wtykiem kątowym.

Sterowniki są instalowane automatycznie, co jest dogodnością wprowadzoną przez wersję v2. UD110v2 jest także obsługiwany przez WASAPI lub ASIO4ALL. Po wpięciu DACa w USB i ponownym uruchomieniu komputera jest on już gotowy do pracy. I to właściwie tyle, malec nie sprawia żadnych problemów, delikatnie nagrzewa się w trakcie pracy i tyle można o nim powiedzieć. Nie wyposażono go diodę, co właściwie nie jest żadną stratą.

Urządzenie prezentuje się bardzo ciekawie i może się paradoksalnie okazać wygodniejsze niż UAE23. Jest mniejsze, nie ma na stałe zamocowanego przewodu, wygodniej schować go z tyłu peceta – nie będzie wisiał na przewodzie USB.

Specyfikacja

• Odbiornik USB: SA9027 (32 bit/96 kHz max) 
• LDO: LP5907
• Zegar: AK8133E
• DAC: PCM5102A (32 bit/384 kHz max)
• Wyjście: 2Vrms @ 10 kOhm obciążenia
• Rozdzielczość: 16/32 bit 32/44.1/48/88.2/96 kHz
• Impedancja wyjściowa: 480 Ohm 

Oczywiście UD110v2 to DAC, a nie DAC/AMP (przetwornik + wzmacniacz). Z racji wysokiej impedancji wyjściowej przystosowany został do współpracy ze wzmacniaczami, a nie bezpośrednio słuchawkami. Podłączenie słuchawek da w efekcie niski damping, czyli zazwyczaj rozmycie, przytkanie i utratę kontroli niskich tonów, wyostrzenie brzmienia i ściśnięcie sceny. Nie zawsze efekty są tak samo złe, nie zawsze są słyszalne, ale ze wzmacniaczami jest zdecydowanie lepiej i bezpieczniej.

Brzmienie

Używałem UD110v2 ze wzmacniaczami: O2, Vorzüge VorzAMP duo, Heed Canamp II, Schiit Asgard 2. Do nich podłączałem Etymotic ER-4S, HiFiMAN RE-400, AKG Q701, K612 Pro, Beyerdynamic T70. Brzmienie UD110v2 porównałem głównie z przetwornikiem ODAC.

No i „najważniejsze” – używałem także wielu kabli połączeniowych produkcji Forza AudioWorks, Effect Audio, Vorzüge i nie tylko. Były to zwykłe OFC, OCC 7N oraz miedź posrebrzana. Niektóre były droższe niż sam DAC…

Stoner Acoustics UD110v2

DAC oferuje brzmienie na bardzo dobrym poziomie. Nie jest to „wszechkiller”, nie jest idealny, ale w kontekście wymiarów i ceny robi duże wrażenie. Dźwięk jest czysty, lekko ocieplony, ale bez mulenia – słychać większy nacisk na bas (midbas) i niższą średnicę niż soprany, ale dalej należy do tych wyważonych. Zmierza jednak w stronę muzykalności i naturalności, jest w pewnym stopniu „analogowy” niż analityczny, syntetyczny, cyfrowy, studyjny. Nie spodoba się szukającym ostrości i wyjątkowej precyzji, a właśnie przystępnej i łagodnej sygnatury. Nie ma odchudzenia przekazu, nie ma akcentowania ostrości – nie jest to też przekaz neutralny, wymaga raczej bardziej świadomego łączenia ze wzmakami oraz słuchawkami, ale dalej należy do tych uniwersalnych.

Niskie tony są lekko wzmocnione, ale nie tak bardzo jako w DACu Leaf Audio XMOS 32/384 (klon Meridiana Explorera) modowanym przez Fatso. Niskie wydają się być lekko bliżej i są troszkę bardziej nasycone, a jednocześnie lekko wolniejsze niż zostały nagrane. Nie jest to punktowa i szybka precyzja niczym z DACA Nostromo Wolf. Bas brzmi naturalnie, nie należy do super-analitycznych i wyjątkowo zróżnicowanych. Przekazuje sporo detali, ale jego domeną jest muzykalność.

Średnica jest dosyć mocna i zagęszczona, nie jest wypchnięta, nie dominuje, ale jest bliska i bezpośrednia. Dopełnia chudsze słuchawki pokroju Etymotic ER-4S, AKG Q701 lub Beyerdynamic T70, jest lekko ciepła. Nie należy do tych neutralnych, analitycznych i chudych, jest raczej naturalna niż analityczna. Ma zróżnicowany charakter, sporo detali, potrafi być przyjemnie ziarnista – nawet dosyć sterylne Etymotic przyjemnie się zabrudzają, a Q701 łagodzą w wyższej średnicy i lekko wypełniają.

Soprany są lekko złagodzone, zmiękczone. Dalej pozostają czytelne, nie brakuje ich, ale łagodzą większość słuchawek. Nie ma wyostrzania dźwięku, rozjaśniania, ochładzania, sterylności, cyfrowości. Góra brzmi raczej naturalnie i przystępnie – jest łatwa i łagodna w odbiorze, znów na muzykalną i relaksującą modłę.

Scena jest optymalnie szeroka, trochę mniej głęboka w porównaniu do szerokości. Pierwszy plan ma pewien dystans wobec słuchacza, ale brzmienie jest dalej bliskie i bezpośrednie. Detale tła nie są wyciągane na wierzch i stawiane na równie z pierwszym planem, trzeba je odszukać.

Czego UD110v2 nie ma?

 

Dużej ilości powietrza, wyjątkowej dynamiki (głównie niskich tonów) i bardzo kontrastowej separacji. Brzmienie jest spójne, całościowe, dobrze odseparowane, ale nie ma efektu potężnej przestrzeni i wyjątkowej swobody. Nie ma też agresji i prędkości, UD110v2 jest raczej spokojny w przekazie. Sporo zależy od wzmacniaczy i słuchawek – można brzmienie dostosować.

Co UD110v2 przypomina?

Leaf Audio XMOS 32/384 – ten miał jednak mocniejszy bas, był podobnie łagodny w sopranie, ale bardziej dynamiczny, przestrzenny i napowietrzony. Kojarzy mi się też z brzmieniem Xonara Essence STU i FiiO X5 – UD110v2 nie jest znów tak przestrzenny, nie jest tak nasycony, pełny i dynamiczny. Spodziewałem się brzmienia bliższego M2Tech HiFace DAC, który jest podobno na tym samym DACu – ten jednak był jaśniejszy, szybszy i miał wyższą rozdzielczość, ale również pewne ciepełko, ale bardziej delikatne.

Stoner Acoustics UD110v2 vs ODAC

To porównanie z cyklu muzykalność vs analiza, ciepło vs neutralność, łagodny i przystępny charakter vs surowość i bezwzględność. UD110v2 jest cieplejszy z większym akcentem w niskich tonach i z gęstszą średnicą. ODAC jest szybszy, równiejszy i lżejszy – chudszy w średnicy i mniej naturalny, jaśniejszy niż UD110v2 – „świeższy” w brzmieniu. Jednocześnie wydaje się być swobodniejszy i bardziej otwarty, ale trochę trudniejszy w odbiorze – nie czaruje tak jak UD110v2. ODAC lubi ciepłe lub neutralne wzmacniacze, UD110v2 lepiej sprawdza się z neutralnymi lub jasnymi.

UD110v2 brzmi trochę szerzej niż ODAC, ale nie tak głęboko i wysoko. ODAC wydaje się równać szerokość z głębokością oraz wysokością, UD110v2 faworyzuje lekko to pierwsze i buduje większy dystans do pierwszego planu – w ODACu ten trafia czasami w głowę, z UD110v2 trzyma się poza czaszką. Dźwięk ODACa jest też mocniej napowietrzony, bardziej bezpośredni i mocniej odseparowany, mniej całościowy. Wolę ODACa, ale chętnie używałbym DACa Stoner Acoustics jako uzupełnienie, kiedy potrzebowałbym cieplejszego sygnału. ODAC jednak ma wyższą rozdzielczość, precyzję i swobodę. To tym samym świetna alternatywa i chyba jednocześnie pewniejszy wybór niż HIFImeDIY. UAE23 bywa zbyt surowy i beznamiętny, UD110v2 z bardziej muzykalnym charakterem pewnie zyskałby więcej zwolenników. Jeśli jednak chodzi o neutralność i analityczność, to ODAC/UAE23 będą lepszym wyborem.

Podsumowanie

Bardzo lubię sprzęt tego typu – za małą kasę można mieć dobre brzmienie. Często opłaci się to bardziej niż kupowanie gotowych zestawów ze sklepu. Trzeba mieć jednak do tego smykałkę, włożyć pewien wysiłek w znalezienie takich zabawek i sensowne skomponowanie małego zestawu pod PC. UD110v2 ze wzmacniaczem typu O2 lub Nostromo Valentine może okazać się lepszym wyborem niż combo od FiiO lub NuForce, może mniej wygodne w transporcie i obsłudze, mniej funkcjonalne, ale trochę ambitniejsze. Sam chyba kiedyś sobie sprawię UD110v2.

Podziękowania dla jd1210 za udostępnienie DACa.

Stoner Acoustics UD110v2

Zalety:

+ kompaktowe wymiary i ciekawy design

+ bardzo dobra cena

+ bezproblemowa obsługa

+ ciepłe, nasycone i muzykalne brzmienie o łagodnym charakterze

+ gniazdo na boku (w większości przypadków bezpieczniejsze w obsłudze)

Wady:

- trzeba się z nim delikatnie obchodzić

- gniazdo na boku może być problematyczne

Strona producenta: http://stoneracoustics.blogspot.com - DACa można zakupić po kontakcie mailowym z producentem.